حکیم عدالت خواه

حکیم عدالت خواه

ولی الله شجاع پوریان ؛ 

رحلت علامه بزرگ استاد محمدرضا حکیمی، مجتهد و ناقل حدیث معتبر شیعی، نویسنده توانای ایرانی را شاید فرصت و بهانه ای باشد تا با ابعاد گوناگون این شخصیت گران سنگ آشنا شویم، و در این مجال کوتاه به نکاتی موجز و مختصر از زندگی این اندیشمند سترک اشاره میگردد.

۱ ّ -محمدرضا حكیمی در ســال ۱۴فروردین ۱۳۱۴ش. در مشهد و در خانوادهای محترم، معتمد و پاکدست به دنیا آمد. پدر ایشان مرحوم عبدالوهاب از بازاریان مشهد بودند که به خوش نامی شهره بود. استاد حکیمی پس از دبستان، در سال ۱۳۲۶ ّ ش به حوزه علمیه »نواب« وارد شد. از محضر عالمانی عامل همچون ادیب نیشــابوری، آیت ّ الله حاج سید محمدهادی میالنی، شیخ هاشم و شیخ مجتبی س، شیخ غلامحسین محامی بادكوبه ای و… كسب علم كرد و با بزرگانی

قزوینی، حاج میرزا احمد مدر همچون عّلامه امینی، محمدتقی شریعتی ، سید ابوالحسن حافظیان، شیخ علی اكبر الهیان و… مأنوس و با شخصیتهایی چون بهشتی، طالقانی، دکترشریعتی ، احمد آرام، محمد معین، پرفسور حسابی نیز

همراه و هم کلام شد. سالها در انجمن های ادبی »فردوسی« و »قهرمان«، حضور یافت و با اكابر فرهنگ و ادب، یار گشــت. در ســال ۱۳۴۹ ِ ، با یاری و مساعدت دوست دیرین خود، مرحوم دكتر سیدجعفر شــهیدی، یادنام های گران سنگ در تجلیل از صاحب الغدیر فراهم آورد. تعلیقات استاد بر كتابهایی نظیر »اسلام در ایران« اثر »پطروشفسك ّ ی«، »تاریخ فلسفه در جهان اسالمی« تألیف »حناالفاخوری« ّ«، »ســیری در اندیشه ی سیاسی عرب« تألیف »دكتر حمید عنایت« و…، نشان دهنده و »خلیل ُ الجرّ جایگاه والای ایشان در شناخت اسلام ، تاریخ، فلسفه اسلامی و اصول نقادی است. سروده های ایشان در ُ َس ّمط و نیمایی، در ردیف ماندگارترین آثار ادبی قرار دارد.

قالبهای غزل، قصیده، م ۲- استاد علامه محمدرضا حکیمی شاید یکی از شخصیتهای شناخته شده آخرین نسلی باشد که میتوان آنها را علامه و جامعالعلوم یا کثیرالعلوم نامید، چنین شخصیتهایی تا پیش از پیدایش علم به معنای تخصصی و مدرن امروزی آن افزون بودند اما در یکی دو سده اخیر به واسطه تخصصی شدن و شاخه شاخه شدن دانش، این اشخاص انگشت شمار شدهاند. علامه حکیمی در علومحدیث و فقه،نجوم، تقویم، ادبیات عرب، عرفان، سیاست، جامعه شناسی و فلسفه اسلامی حرفهای زیادی برای گفتن داشت و اطلاق نام خانوادگی حکیمی به حق شایسته و برازنده حکیمی چون او بود!

۳- طیفها و گرایشهای مختلف فکری و دینی در داخل تســلط و اشراف علامه حکیمی بر علوم دینی را تایید میکردند، تا جایی که حضرت امام خمینی) ره( به عنوان نمایندهای از تفکر سنتی در دین و اجتهاد و ناقل حدیث، و نیز دکترشریعتی به عنوان متفکری نواندیش به نیکی از او یاد کرده اند.

حضرت امام در پیامی در سال ۱۳۴۸ او را با این جمالت خطاب کرد »جناب مستطاب ثقة االسالم آقای محمدرضا حکیمی – دامت افاضاته«، دکتر علی شریعتی نیز ایشان را وصی خود قرار میدهد و در نامه ای خطــاب به علامه حکیمی این چنین از او یاد میکند: »برادرم، مرد آگاهی و ایمان، اخالص و تقوی،آزادی و ادب، دانش و دین، محمدرضا حکیمی«. و توصیفات و تاییدیه هایی از این دست از مشاهیر وعلمای دینی و متفکران نواندیش که شخصیت والای علمی و مقبولیت ایشان را اثبات میکند. مهدی اخوان ثالث نیز در مجموعه »ارغنون« ـ نخستین اثر منتشرشده ِ ی خویش ـ شعری را به »سربدار ِ امروز  خراسان«، محمدرضا حكیمی، تقدیم كرد.

۴- متفکرانی از این دست که اهل مطالعه و تفکر و تالیف و تحقیق هستند، معموال از مسائل روزمره فاصله میگیرند و نوعی زهد همراه با بی تفاوتی با مسائل عمومی جامعه را دنبال میکنند، اما عالمه حکیمی از شــخصیتهایی است که در سراســر عمر عدالتخواه خود، علم و تفکر خود را برای حل مشکلات جامعه به کار می بست، او در عین رد مناصب حکومتی و بی تفاوتی نسبت به پست و مقام و جیفه دنیایی، نسبت به مسائل و مصائب جامعه حساس بود، نامه به فیدل کاسترو؛رهبرانقلاب کوبا، اظهار نظر متفاوت درباره دفن شــهدا در دانشگاهها، خودداری معترضانه از دریافت جایزه جشنواره علمی فارابی در سال ۸۸ در اعتراض به بی عدالتی و فقر و محرومیت جامعه، تنها گوشه ای از توجه و اهتمام او به مسائل اجتماعی ایشان را نشان میدهد. اخلاص حكیمی در دفاع از مكتب اهل بیت)ع( و ّ بازشناسی اقوال و احادیث معتبر و رفتار در جهت حقوق محرومان و مستضعفان جامعه، به حدی بوده كه تا كنون هیچ جایزه ای را از هیچ ارگانی نپذیرفته و به برگزاری هیچ آیینی در تجلیل از او و آثارش، رضایت نداده است.

۵- مروری بر اندیشــه ها و تالیفات مرحوم عالمه حکیمی بزرگ، حاکی از آن اســت که دغدغه او »جامعه ای آكنده از عدل و مساوات و نه در شعار و ادعا بل در كردار و عمل بوده است. جامعه ای كه در آن، محرومان کوخ نشین عزیزند و ثروت اندوزان کاخ نشین را پاسخگوی فاصله طبقاتی جامعه میداند؛

خردمندان بركارند و فعال و نابخردان، بركنار و خانهنشین! حكومتی كه فرزانگان را قدر میداند و بر صدر می نشاند، نه آنكه به تعبیر امیر مؤمنان)ع(، جاهالن را تكریم ‌كند و عالمان را خاموش و منزوی سازد ، جامعه ای كه در آن، ارزش ّ ها حاکمند و مقدس اند، نه اشخاص«. کار سترک و پایهای و اساسی که استاد حکیمی بر پایه تواناییها و حاصل عمر پربرکت و پربار خویش به موقع بر آن همت گماشت، محصولی است که در »الحیات« اش با تشخیص سره از ناسره احادیث مشوش و مغلوط پایه ریزی و تدوین کرد و از باقیات صالحات خود قرار داد. اگر قرار است اندوخته ای از استادی سترگ چون عالمه حکیمی برای نسل فعلی و آیندگان برجای بماند، همین دغدغه هاست که ایشان با کوشش و تالش خستگی ناپذیر و متعهدانه همراه با عمل علوی خود به ارث گذاشته و به احسن وجه منتقل نموده است.

انتهای خبر/